Szanowni Mieszkańcy Gminy Przyrów

Obchodzony w 2019 roku Jubileusz 650 – lecia lokacji miasta Przyrowa przez Króla Kazimierza Wielkiego, historia Przyrowa, jak również dokonujące się w tej miejscowości na przełomie lat pozytywne przeobrażenia i zmiany, stały się powodem licznych refleksji dotyczących odzyskania praw miejskich dla miejscowości Przyrów.

Osadnictwo w okolicach dzisiejszego Przyrowa zaczęło rozwijać się w okresie średniowiecza. Pierwszy znany zapis historyczny dotyczy wsi Wiercica i pochodzi z 1279 r. W pobliżu obecnego Przyrowa po zachodniej stronie rzeki Wiercicy istniała też w tym czasie wieś Komorów. Trudności osadnictwa wynikały z bagiennego i lesistego charakteru terenu obecnej gminy. Tereny te były trudno dostępne, dowodem czego jest fakt, że właśnie tutaj wzdłuż obecnego strumienia Kanał Lodowy przebiegała umowna granica dwóch historycznych dzielnic Małopolski i Wielkopolski. Granica między województwem krakowskim, a województwem sieradzkim na tym terenie biegła od Mstowa na wschód, przecinając koryto rzeki Wiercicy w miejscu oddalonym o 5 km na północny – zachód od Przyrowa i dalej od tego miejsca skręcając na południowy – wschód ciągnęła się wzdłuż strumienia Kanał Lodowy pozostawiając wieś Podlesie w ziemi krakowskiej dochodziła do rzeki Pilicy między Koniecpolem i Lelowem, a od Pilicy rozgraniczała już województwa krakowskie z sandomierskim.

W takich uwarunkowaniach, na terenie słabo jeszcze zagospodarowanym, wśród lasów i bagien północnego krańca ziemi krakowskiej, Król Kazimierz Wielki lokował miasto Przyrów. Wydarzenie to miało miejsce w dniu 15 marca 1369 roku, na zamku w Olsztynie, gdzie Król Kazimierz Wielki wydał Jakubowi Rechickiemu z Nagłowic przywilej lokacyjny miasta Przyrowa, określający dokładnie granice miasta. Król nakazał bowiem budowę miasta Przirow (Przyrów) w pobliżu nieistniejącej już królewskiej wsi Komorów, pomiędzy miastami królewskimi: Lelowem a Radomskiem, na prawym brzegu rzeki Wiercicy.  Tak oto Przyrów stał się miastem i był nim przez 501 lat, a Przywilej lokacyjny miasta Przyrowa z 1369 roku, w tłumaczeniu z łaciny na język polski, zachował się do dziś.

Okres swej świetności jako miasta Przyrów przeżywał w XV, XVI i pierwszej połowie XVII w., kiedy to nastąpił znaczny jego rozwój i wzrost liczby mieszkańców. Gwałtowny upadek miasta natomiast miał miejsce w latach 1655 – 1660  w wyniku najazdu szwedzkiego.
Upadek znaczenia Przyrowa i ograniczenie rozwoju spowodowane było zmianą trasy głównej drogi z Krakowa do Wielkopolski, oraz ogromnymi zniszczenia dokonanymi przez Szwedów w XVII wieku (pozostało około 30% zabudowy) i rokosz Lubomirskiego.
Po tych wydarzeniach miasto już nigdy nie doszło do swej świetności, a ostatecznie, po upadku powstania styczniowego, Przyrów utracił prawa miejskie. Dekretem cara Rosji Aleksandra II  z dnia 13 lipca 1869 roku, małe miasta w Królestwie Polskim zostały pozbawione praw miejskich, przemianowane w osady i przydzielone do przyległych gmin wiejskich.  Postanowienie  o degradacji 16 miast w guberni piotrkowskiej, w tym miasta Przyrowa, wydane zostało 01 kwietnia 1870 roku, a weszło w życie 31 maja 1870 r. W ten sposób, założone przez Króla Kazimierza Wielkiego, miasto Przyrów zostało ukarane i upokorzone za udział jego mieszkańców w powstaniu.

Mając na uwadze powyższe argumenty, na mój wniosek,  Rada Gminy Przyrów podczas uroczystej sesji w dniu 21 października 2022 roku jednogłośnie przyjęła Uchwałę w sprawie podjęcia działań zmierzających do nadania miejscowości Przyrów statusu miasta oraz Uchwałę w sprawie przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami Gminy Przyrów w sprawie nadania miejscowości Przyrów statusu miasta.

Konsultacje w sprawie nadania miejscowości Przyrów statusu miasta rozpoczęły się w dniu 22 grudnia 2022 roku i potrwają do dnia 31 stycznia 2023 roku i polegają na wyrażeniu swojej opinii na ten temat poprzez oddanie głosu: poparcia, przeciwnego lub wstrzymującego się w odpowiedzi na zawarte w ankiecie pytanie: „Czy jesteś za nadaniem miejscowości Przyrów statusu miasta?” oraz ewentualnym zaprezentowaniu dodatkowych opinii lub propozycji w rubryce „Uwagi”.

Przywrócenie praw miejskich przyczyni się do zmiany wizerunkowej i zwiększenia prestiżu miejscowości Przyrów. Da jasny sygnał inwestorom, że się rozwijamy, inwestujemy, że jesteśmy dobrym miejscem do lokowania nowych biznesów i tworzenia nowych miejsc pracy, co pozwoli na większy rozwój miejscowości i całej Gminy, która z wiejskiej stałaby się miejsko – wiejską. Otworzy nam również drogę do korzystania z planowanych środków na rewitalizację i rozwój małych miast. Doprowadzi także do wzrostu atrakcyjności inwestycyjnej, rozwoju turystyki, a także lepszego wykorzystania zasobów historycznych i przyrodniczych.

Z całą pewnością przywrócenie praw miejskich będzie aktem dziejowej sprawiedliwości i wyrazem szacunku dla przodków, gdy po ponad 150 latach zostanie przywrócona godność zabrana przez zaborców za patriotyczną postawę.

Przywrócenie praw miejskich nie spowoduje żadnych dodatkowych obciążeń dla mieszkańców. Zmiana statusu miejscowości w żaden sposób nie wpłynie na wysokość podatków, czy opłat oraz nie wymusi konieczności wymiany dokumentów osobistych. Być może status miejski zachęci młodych ludzi do osiedlania się tu na stałe i pozwoli spojrzeć na rzeczywistość z zupełnie innej perspektywy.

Przywrócenie miejscowości Przyrów praw miejskich będzie uhonorowaniem wszystkich mieszkańców naszej Gminy oraz wyrazem szacunku za patriotyczną postawę.

Z wyrazami szacunku

Wójt Gminy Przyrów
Robert Nowak    

Przyrów, styczeń 2022 r.